กระทรวงพาณิชย์ได้กำหนดมาตรฐานสินค้าข้าวหอมมะลิไทยต้องเป็นข้าวพันธุ์ขาวดอกมะลิ 105 และหรือ กข. 15 โดยมีความบริสุทธิ์ไม่น้อยกว่าร้อยละ 92 ไว้ตั้งแต่ปี 2545 เป็นต้นมา นอกจากนี้ยังได้กำหนดหลักเกณฑ์และวิธีการจัดให้มีการตรวจสอบมาตรฐานสินค้าและการตรวจสอบมาตรฐานสินค้าข้าวหอมมะลิไทยที่ผู้ส่งออกจะต้องปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด ทั้งนี้ เพื่อให้เป็นการส่งเสริมการส่งออกข้าวหอมมะลิไทยที่มีเอกลักษณ์พิเศษเฉพาะตัว หนึ่งเดียวในโลกให้ยั่งยืนตลอดไป ในส่วนของสำนักงานมาตรฐานสินค้า กรมการค้าต่างประเทศในฐานะเป็นหน่วยงานที่มีหน้าที่กำกับดูแลการตรวจสอบคุณภาพมาตรฐานสินค้าข้าวหอมมะลิไทยส่งออกได้ดำเนินการควบคุมคุณภาพมาตรฐานอย่างเคร่งครัดตลอดมา แต่อย่างไรก็ตามเท่าที่ผ่านมายังตรวจพบผู้ส่งออกบางรายที่มีพฤติกรรมไม่น่าพึงประสงค์ เช่น
- ตรวจพบมีการส่งกระสอบเปล่าเป็นจำนวนมากเข้าตู้คอนเทนเนอร์ไปพร้อมกับข้าวหอมมะลิไทยที่ผ่านการตรวจสอบแล้ว โดยกระสอบเปล่าดังกล่าวมีการประทับข้อความต่าง ๆ บนกระสอบบรรจุเช่นเดียวกับสินค้าที่ส่งออก ทำให้เป็นช่องทางของการนำข้าวชนิดอื่นปลอมปนหรือข้าวที่มีคุณภาพไม่ได้มาตรฐานไปบรรจุใหม่ที่ปลายทาง ทั้งนี้ผู้ส่งออกมักอ้างว่าเป็นการเผื่อกระสอบแตก ทั้ง ๆ ที่กระสอบในปัจจุบันเป็น polypropylene ไม่ใช่กระสอบป่านเช่นในอดีต เย็บปากกระสอบอย่างแน่นหนาด้วยเครื่องจักรทำการขนส่งด้วยตู้คอนเทนเนอร์
- ตรวจพบมีการปรุงแต่งกลิ่นให้ผิดไปจากธรรมชาติของข้าวหอมมะลิไทย อันเป็นการทำลายเอกลักษณ์พิเศษข้าวหอมมะลิไทย
- ตรวจพบผู้ส่งออกนำข้าวเข้าตู้คอนเทนเนอร์ก่อนมีผู้ตรวจสอบมาตรฐานสินค้ามาดำเนินการตรวจสอบคุณภาพมาตรฐานตามหลักเกณฑ์และวิธีการที่กำหนด
เมื่อสำนักงานมาตรฐานสินค้า กรมการค้าต่างประเทศ ตรวจพบสินค้าที่ไม่ได้มาตรฐาน สินค้าล็อตนั้น ๆ จะถูกอายัดทันทีและมีบทลงโทษผู้ส่งออกตามกรณีความหนักเบา อาทิ ตักเตือน ภาคทัณฑ์ และหากพบการกระทำความผิดซ้ำซากก็จะถูกระงับการอนุญาตให้เป็นผู้ส่งออกต่อไป ดังนั้น จึงใคร่ขอเตือน ผู้ส่งออกให้ยึดมั่นในจรรยาบรรณในวิชาชีพ มุ่งมั่นรักษาคุณภาพมาตรฐานสินค้าข้าวหอมมะลิไทยอย่างจริงจัง ทั้งนี้ เพื่อให้ข้าวหอมมะลิไทยก้าวสู่ตลาดโลกอย่างยั่งยืนตลอดไป
สำหรับการส่งออกข้าวหอมมะลิไทยในเดือนพฤศจิกายน 2549 ที่ผ่านมา ไทยส่งออกปริมาณ 251,497.44 ตัน มูลค่า 113,369,420 บาท โดยตลาดส่งออกหลักได้แก่ จีน สหรัฐอเมริกาและฮ่องกง
สำนักงานมาตรฐานสินค้า
กรมการค้าต่างประเทศ
www.dft.moc.go.th HOT LINE : 1385